Leeftijd en leed

Mijn schoonmoeder - met strik. Een bijzonder
'joods' beeld is dit in mijn beleving.

Dood   Of je het nu wilt of niet: met het ouder worden is er om je heen meer leed. Deze weken is dat maar al te duidelijk. Een vriend in het noorden van het land ondergaat deze dagen een chemokuur - met een slagingspercentage van 20. Een goede kennis met wie ik fotografie en klassieke muziek als interessegebieden deel wordt morgen gecremeerd. Bovenal overheerst het overlijden van mijn schoonmoeder (92) deze periode.

Open   Gisteren zijn we met twee kinderen en 'schoonkinderen' begonnen met het leegmaken van het appartement van mijn schoonmoeder. Dat is niet groot, maar toch is er veel dat opgeruimd moet worden. Het is heel bijzonder: natuurlijk dat zij er niet is, maar ook dat we ongegeneerd alle laden open trekken en alle papieren (moeten) bekijken. Niet dat ze geheimen had, maar 'normaal' doe je dat domweg niet.

Joods   Er komen dan opmerkelijke herinneringen boven. Zaken die zij had bewaard en waarvan wij het bestaan niet (meer) wisten. Ronduit schokkend vind ik het bewijs van aanmelding, een verplichting 'van personen van geheel of gedeeltelijk joodschen bloede'. 

Twee   Op de achterkant van dit bewijs staan de gegevens van mijn schoonmoeder. Inclusief de mededeling dat er sprake is van twee 'joodsche grootouders'. Ik begrijp nog steeds niet goed dat overheden en burgers zo gemakkelijk meewerkten met de Duitse bezetters. Maar goed, ik heb makkelijk praten, want ik was er niet bij. En van mijn vader heb ik ooit begrepen dat verzet gelijk stond aan 'dood'. De helden die voor dat laatste kozen kennen we niet meer. Echte helden zijn sowieso haast altijd onbekend...

Euromast   Mijn schoonmoeder woonde op een mooie plek in Rotterdam, met uitzicht op de Euromast. Deze foto maakt ik gisteren uit haar raam, met de telefoon.